کلید محافظ جان Residual Current Circuit Breaker

بروز خسارات مالی و آسیب ها و تلفات جانی در منازل مسکونی، واحد تجاری و ادارای، مجتمع های صنعتی و خدماتی، رعایت نکردن اصول و قوائد ایمنی در زمان بهره برداری و استفاده از انرژی الکتریکی است. به همین علت و با هدف حفاظت از سلامت و جان افراد در برابر آسیب های ناشی از برق گرفتگی و همچنین جلوگیری از خطرات ناشی از نشتی جریان یا اتصال بدنه تجهیزات با بدنه فلزی، از کلید محافظ نشتی جریان (رله یا کلید محافظ جان) که در مواردی به آن رله جریان باقی مانده (Residual Current Circuit Breaker یا همان RCCB) نیز می گویند مورد استفاده قرار می گیرد.

عملکرد کلید محافظ جان

نحوه عملکرد کلید محافظ جان به این ترتیب است که با مقایسه جریان فاز و نول (جریان ورودی و برگشتی) در صورت وجود اختلاف در حد استانه تعریف شده سریعاً مدار را قطع می کند. باید توجه داشته باشید که این وضعیت برای سیستم سه فازه به صورت ۴ سیمه خواهد بود. که با توجه به وجود اختلاف فاز ۱۲۰ درجه بین فاز های سیستم برآیند آنها صفر خواهد بود. بنابراین اگر برآیند فازها برابر صفر نباشد مشخص می شود که یک جریان نشتی در مدار وجود دارد که باعث خارج شدن جریان برآیند سه فاز از وضعیت صفر است.

کلید های محفاظ جان را در دو نوع می سازند . این دو نوع عبارتند از:

• کلید محافظ جان خانگی
• کلید جان صنعتی

توجه داشته باشید این کلید ها علاوه بر حفاظت افراد در برابر تماس مستقیم یا غیر مستقیم (از طریق واسطه ) برق، با جلوگیری از عبور جیران نشتی در حفاظت تجهیزات و دستکاه های صنعتی نیز بسیار موثر خواهد بود.

نیاز به توضیح است که حساسیت کلید تا ۳۰mA را به عنوان کلید محافظ جان بکار برده می شود. در حالتی که حساسیت آن یا استانه تحریک آن بیشتر از ۳۰mA باشد به عنوان یک کلید یا قطعه حفاظتی برای تجهیزات صنعتی به کار می رود.

مبنای کار کلید های محافظ جان یا کلید که در ایران به FI مشهور است، مقایسه میزان جریان ورودی با جریانی است که به کلید بازگشت دارد است. این کلید زمانی عمل (قطع) می کند که حاصل این مقایسه از میزان نشتی یا حساسیت کلید بیشتر شود.

این عدم تساوی بین جریان ورودی دستگاه و جریان برگشتی دستگاه در شرایط سه فاز یا تکفاز باحث عملکرد رله شده و مدار را قطع می کند.

کلید خطای جریان

به کلید محافظ جان، کلید خطای جریان یا کلید FI هم گویند.

زمان قطع کلید محافظ جان کمتر از ۰٫۲ ثانیه است. این شرایط در زمانی که شما در سیستم حفاظتی از سیم اتصال زمین و همبندی نول، برای حفاظت استفاده می کنیم، این بسیار طولانی تر خواهد بود چرا که فیوز  ها یا بریکر ها برای قطع مدار به زمان طولانی تری نیاز دارند.

کلید های محافظ جان با جریان های نامی از ۱۶ تا ۱۲۵ امپر تولید و در بازار وجود دارند. این جریانی است که کلید توانایی قطع و وصل بدون مشکل آن را دارد.

هر کلید محافظ جان دارای یک شستی یا دگمه آزمایش یا تست است که صحت عملکرد کلید را توسط فشردن آن می توان آزمایش نمود. همچنین دارای یک نشان دهنده وضعیت روشن یا خاموش بودن کلید است که نشان می دهد وضعیت خاموش فعلی کلید ناشی از عملکرد حفاظتی کلید است یا به صورت دستی کلید توسط کاربر به وضعیت خاموش در آمده است.

تیپ های مختلف کلید محافظ جان

کلید محافظ نشتی جریان تیپ  AC

این تیپ از کلید های محافظ جان دارای قابلیت تشخیص جریان های نشتی با شکل موج کامل سینوسی و دامنه متوسط صفر (فاقد مولفه DC) هستند. این تیپ از کلید های محافظ جان به صورت ۲ پل و ۴ پل تولید و عرضه می شود. رنج جریان نامی این کلیدها ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر و دارای رنج جریان نشتی , ۰٫۳A, 0.1A, 0.03A, 0.01A 0.5A می باشند. ولتاژ کاری این گروه از کلید های محافظ جان ۲۰۰ تا ۴۰۰ ولت است.

کلید محافظ نشتی جریان تیپ A

کلید های محافظ جان یا RCCB نوع A قابلیت تشخیص جریان نشتی به شکل موج جریان تناوب AC و مستیقم DC ضربان دار دارند. این تیپ از کلید های محافظ جان یا FI در انواع ۲ پل و چهار پل در بازار موجود می باشد. محدوده جریان نامی ۱۶ تا ۸۰ آمپر و رنج جریان نشتی برای آستانه های ۰٫۳A, 0.1A, 0.03A, 0.01A ,0.5A, است. ولتاژ کاری ۲۰۰ تا ۴۰۰ ولت است. نوع حاصی از این تیپ کلید برای شبکه های ۵۰۰ ولت نیز در بازار موجود می باشد.

کلید محافظ نشتی جریان تیپ B

کلید های محافظ جان تیپ B دارای قابلیت و امکان تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی بیشتر ۱۰۰۰ هرتز تا ۱ مگا هرتز و جریان DC  فاقد رایپل یا نوسان هستند. این تیپ از کلید های محافظ جان در انواع ۲ پل و ۴ پل عرضه می شود. رنج جریان نامی این گروه از کلید های محافظ جان ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر است. این تیپ از کلید های محافظ جان در آستانه های تحریک ۰٫۰۳A,0.3A تولید و عرضه می شود. ولتاژ کاری این کلید ها در محدوده ۲۳۰ ولت تا ۴۰۰ ولت است. نوع خاصی از این کلید ها برای کار در محدوده ولتاژ تا ۵۰۰ ولت و استانه تحریک جریان نشتی ۰٫۰۵  آمپر نیز در بازار وجود دارد.